Het is niet bij iedereen even heftig, maar depressie komt in grote mate voor. Gelukkig wordt een groot deel van de mensen die aan een depressie lijdt effectief behandeld. De behandelmethode die daarbij vrijwel altijd centraal staat is cognitieve gedragstherapie (cgt). Maar wat is dat nu precies en waarom werkt het zo goed?
Hoe ontstaat een depressie?
De Amerikaanse psychiater Aaron T. Beck vernieuwde in de jaren zestig onze kijk op hoe depressie ontstaat. Volgens hem hebben alle mensen die gevoelig zijn voor depressie één ding met elkaar gemeen: negatieve gedachten.[1] Die negatieve gedachten zijn in drie categorieën in te delen. Beck noemt dit de ‘cognitieve triade’:[2]
- een negatief zelfbeeld
- een negatief wereldbeeld
- een negatief toekomstbeeld
De cognitieve triade
Deze cognitieve triade is evolutionair goed te verklaren. Ons brein heeft geleerd op negativiteit te focussen. Hoe meer fouten, gevaar of mislukkingen je registreert, hoe beter je die in de toekomst kunt voorkomen. Het verhoogt je overlevingskansen. Bij een depressie slaat dit proces echter op hol. Het wordt voor je brein op termijn dan steeds eenvoudiger als eerste negatieve gedachten op te rakelen.[3]
Symptomen depressie
Mensen met een depressie hebben vaak gevoelens van waardeloosheid, vinden zichzelf een mislukking of denken dat ze geen liefde verdienen. Ook ervaren ze hun omgeving vaak als overweldigend, zien ze overal obstakels en hebben ze het idee dat hen onterecht veel onrecht wordt aangedaan. Maar wat pas echt voor wanhoop en frustratie zorgt is het idee dat niks aan hun situatie veranderd kan worden en dat de toekomst er net zo zwartgekleurd uit zal zien als het heden.
Als een stoplicht op rood sprong, voelde dat als een klap in mijn gezicht. Helemaal als anderen verderop door groen reden. Bij alles om me heen stelde ik de vraag: waarom overkomt dit mij?
Tom [4]
Hoe werkt cognitieve gedragstherapie?
Beck stelde een behandelvorm op om die belemmerende, cognitieve gedragspatronen tegen te gaan: cognitieve gedragstherapie. Het doel van cgt is het vervangen van negatieve gedachten door positieve, waardoor ook het gedrag van de cliënt ten positieve verandert.
Samenwerking psycholoog en cliënt
Een psycholoog die gespecialiseerd is in cgt is goed in staat cognitieve gedragspatronen te herkennen. Met cgt gaat de cliënt stapje voor stapje aan de slag met het identificeren en ombuigen van negatieve gedachten. Positief denken wordt als een soort vaardigheid aangeleerd, waardoor het ook steeds makkelijker gaat. [5]
Cgt bevat vaak ook een praktisch aspect. De cliënt gaat zichzelf langzaamaan positief gedrag aanleren dat voorheen onmogelijk was. Soms begint dat bij simpelweg het bed opmaken in de ochtend. Uiteindelijk worden steeds grotere ‘obstakels’ overwonnen en krijgt de cliënt meer vertrouwen in zichzelf en plezier in het leven.[6]
Wat kan je zelf doen?
Iedereen heeft baat bij het verbeteren van cognitieve gedragspatronen. Je kan er ook goed zelf mee aan de slag! Leer je hersenen aan om automatisch positief te denken door bewust op positiviteit te letten. Maak er een gewoonte van elke dag een lijstje te maken van dingen die goed gingen of dingen waar je dankbaar voor bent. Was het een rotdag? Kies dan iets kleins (“een kop koffie bij het ontbijt”) of een cliché (“een dak boven mijn hoofd”). Ook die dingen trainen je brein van positiviteit aan automatisme te maken.[7]
Professionele hulp
Heb je het gevoel zelf niet uit die negatieve spiraal te kunnen stappen? Schakel dan professionele hulp in. Een cognitieve gedragstherapeut of psycholoog kan je helpen het tij te keren.
Veel gestelde vragen over cognitieve gedragstherapie:
Hoe ontstaat een depressie?
Een depressie ontstaat volgens de grondlegger van cognitieve gedragstherapie (cgt) Aaron T. Beck door negatieve, cognitieve gedragspatronen. Mensen met een depressie hebben met elkaar gemeen dat ze negatief denken over zichzelf, de wereld om hen heen en de toekomst. Cgt is een effectieve behandelvorm tegen depressie.
Wat is cognitieve gedragstherapie?
Cognitieve gedragstherapie (cgt) is gericht op het ombuigen of vervangen van terugkerende, negatieve gedachten en gedragingen. Stapje voor stapje leert de cliënt met cgt positiever te denken en obstakels te overwinnen.
Bronnen:
[1] Ivanova, M. (2019, 15 juni). Een sterk en simpel wapen tegen depressie. Psycholoog op Afstand. Via: Psycholoogopafstand.nl.
[2] McGinn, L. K. (2000). Cognitive Behavioral Therapy of Depression. American Journal of Psychotherapy, 54(2), 257-262, p. 257.
[3] Ivanova, M. (2019, 15 juni). Een sterk en simpel wapen tegen depressie. Psycholoog op Afstand. Via: Psycholoogopafstand.nl.
[4] NOS. (z.d.). Ik zie wat jij niet ziet en de kleur is zwart. Geraadpleegd op 3 juli 2021. Via: App.nos.nl.
[5] VGCt. (z.d.). Cognitieve gedragstherapie bij depressie. Geraadpleegd op 3 juli 2021. Via: Cognitievegedragstherapie.nl.
[6] VGCt. (z.d.). Cognitieve gedragstherapie bij depressie. Geraadpleegd op 3 juli 2021. Via: Cognitievegedragstherapie.nl.
[7] Ivanova, M. (2019, 15 juni). Een sterk en simpel wapen tegen depressie. Psycholoog op Afstand. Via: Psycholoogopafstand.nl.