Gemiddeld zitten we in Nederland zo’n vier uur per dag op onze telefoon.[1] Waar we die tijd aan spenderen, weten we vaak niet eens. Het gevolg? Continue afleiding en zelfs verminderd levensgeluk.
Steeds meer mensen proberen zich tegen die nadelen te beschermen met een zogenaamde dumbphone (het tegenovergestelde van de smartphone): een ouderwets mobieltje met beperkte functionaliteiten.
De smartphone en mentale gezondheid
Continue prikkels en afleiding
Een nieuw WhatsApp-bericht, onze Facebook- en Instagramfeed of een binnenkomende e-mail… het zorgt allemaal voor afleiding.
Volgens hoogleraar cognitieve psychologie Stefan van der Stigchel komt dat door de manier waarop we biologisch in elkaar zitten. Aandacht is vluchtig, zegt hij, en dat is niet voor niks. We moeten biologisch gezien snel afgeleid kúnnen raken bij tekenen van mogelijk gevaar of iets anders belangrijks.[2]
Alleen zijn die ‘tekenen’ vandaag de dag de notificaties van onze telefoon – en die zijn maar zelden écht belangrijk. Het gevolg? Continue prikkels en afleiding, waardoor we moeite hebben onze aandacht te houden bij wat we aan het doen zijn.
“Ik wil dat ik mijn telefoon gebruik voor wat ik wil, niet dat mijn telefoon mij vertelt wat ik moet doen aan de hand van algoritmes en meldingen.”[3]
Beel Groot (26, Nokia 2720)
Social media en verminderd levensgeluk
Onder adolescenten is bovendien een verband tussen socialmediagebruik en verminderd levensgeluk vastgesteld. Dit verband werkt beide kanten op. Hoe meer socialmediagebruik, hoe minder levensgeluk, maar ook: hoe ongelukkiger met het eigen leven, hoe meer socialmediagebruik.[4] Minder op social media zitten lijkt dus de sleutel tot meer levensgeluk.[5]
De opkomst van de dumbphone
‘Digitaal minimalisme’ wordt het ook wel genoemd. Met een dumbphone, zoals de in 2019 opnieuw uitgebrachte Nokia 3310, elimineer je de meeste prikkels van de moderne smartphone.[6] Ja, de batterijduur is geweldig, de beveiliging zou beter zijn en de toetsjes typen ook lekkerder, maar de meest genoemde reden om naar een dumbphone te grijpen is: minder afleiding. Ook onze minister-president heeft er één (een Nokia 301):
“Ik zie in mijn omgeving mensen overspannen raken omdat ze al die groepen moeten bijhouden, terwijl ik redelijk ontspannen door het leven loop.”[7]
Mark Rutte
Steeds meer dumbphones
Volgens BBC is de verkoop van dumbphones wereldwijd aan het stijgen. De oprichter van The Light Phone, een fabrikant van dumbphones, geeft bovendien aan de telefoons het meest aan verrassend jonge klanten van tussen de 25 en 35 jaar te verkopen.[8]
Kan je (nog) niet zonder je smartphone?
Volgens Van der Stigchel is veel smartphonegebruik zelf niet het probleem. Het is pas een probleem als je je smartphone gedachteloos pakt, op momenten waarop je je anders even zou vervelen.
Probeer de verleiding op die momenten te weerstaan, adviseert hij, want je brein even tot rust laten komen is ontzettend belangrijk. Weet wanneer en waarvoor je je smartphone wilt gebruiken en gebruik hem ook alleen voor die doeleinden.
Een dumbphone kan overigens wel een goede manier zijn om erachter te komen welke functionaliteiten je echt mist en nodig hebt, en welke niet![9] Misschien toch het proberen waard…
Veel gestelde vragen over dumbphones:
Wat is een dumbphone?
Een dumbphone is het tegenovergestelde van een smartphone: een mobiele telefoon met weinig functionaliteiten. Steeds meer mensen gebruiken een dumbphone voor ‘digitaal minimalisme’. Zonder de afleiding en prikkels van social media ervaren veel mensen meer levensgeluk.
Kan je depressief worden van social media?
Onderzoek wijst uit dat jongeren die veel op social media zitten minder levensgeluk ervaren. Steeds meer mensen kopen daarom een zogenaamde dumbphone: een telefoon zonder functionaliteiten zoals social media.
Hoe laat je je minder afleiden door je smartphone?
Biologisch gezien is het noodzakelijk dat we tekenen van gevaar direct herkennen. Aandacht is daarom vluchtig. Die ‘tekenen van gevaar’ – tegenwoordig de notificaties van je telefoon – leiden ons daarom continu af. Steeds meer mensen gebruiken een dumbphone om dat te voorkomen.
Bronnen:
[1] F. Rensen (2022, 22 mei). ‘Niet alleen Rutte grijpt naar een retrotelefoon: dit is waarom sommige jongeren liever een ‘dumbphone’ hebben’, De Volkskrant. Via: Volkskrant.nl.
[2] Idem.
[3] Idem.
[4] A. Orben et al. (2022). ‘Windows of developmental sensitivity to social media’, Nature Communications 13(1). Via: Nature.com.
[5] I. Dijkstra (2022, 6 mei). ‘Social media en levensgeluk’, De Psycholoog. Via: Tijdschriftdepsycholoog.nl.
[6] F. Rensen (2022, 22 mei). ‘Niet alleen Rutte grijpt naar een retrotelefoon: dit is waarom sommige jongeren liever een ‘dumbphone’ hebben’, De Volkskrant. Via: Volkskrant.nl.
[7] Idem.
[8] S. Bearne (2022, 21 maart). ‘Not smart but clever? The return of “dumbphones”’, BBC News. Via: Bbc.com.
[9] F. Rensen (2022, 22 mei). ‘Niet alleen Rutte grijpt naar een retrotelefoon: dit is waarom sommige jongeren liever een ‘dumbphone’ hebben’, De Volkskrant. Via: Volkskrant.nl.