Een cappuccino met schuim, geroosterde broodjes met luchtgaten en granaatappelpitjes in een dicht patroon. Menig mens zal denken: waar heb je het over? Wat deze drie objecten aan elkaar verbindt, is dat ze allemaal bestaan uit kleine gaatjes. Wist je dat een hoop mensen deze kleine gaatjes vermijden omdat ze er letterlijk en figuurlijk van walgen? Dit wordt ook wel een fobie voor gaatjes, oftewel trypofobie, genoemd.
Volgens onderzoek leidt 10% van de mensen wereldwijd aan trypofobie. [1] Toch komt dit woord niet vaak voor in de algemene kennis van veel Nederlanders. Tijd om dat te veranderen.
Fobie voor gaatjes: wat is trypofobie?
Wanneer je trypofobie hebt, ben je bang voor kleine gaatjes. Vaak gaat het om een patroon met asymmetrische gaatjes. Je voelt je heel ongemakkelijk als je deze gaatjes ziet en sommige mensen ontwikkelen zelfs een enorme afkeer tegen objecten met ronde vormen.
Misschien kan je het nog herinneren. In 2019 kwam trypofobie namelijk in het nieuws. Dit had alles te maken met de iPhone 11 Pro. Deze had drie cameralenzen aan de achterkant. Deze stonden niet recht boven elkaar, zoals bij zijn voorganger, maar waren asymmetrisch geplaatst.
Toen mensen met trypofobie dit zagen, lieten ze Apple weten zich ongemakkelijk te voelen. Maar de fobie voor gaatjes werd niet alleen getriggerd door de iPhone 11 Pro. Mensen met trypofobie ervaren vaker ongemak. Zo zijn ze onder andere bang voor:
- Koraal
- Honingraten
- Huidafwijkingen, zoals vergrote poriën of clusters van blaren
- Schuim met luchtbelletjes
- Vruchten met pitjes
- Sponzen met gaten
- Bepaalde planten met patronen
Niet opgenomen in het DSM-handboek
Trypofobie is niet officieel in het DSM-handboek opgenomen en is geen erkende angststoornis. In dit handboek staan alle psychiatrische aandoeningen die officieel worden erkend op basis van wetenschappelijk onderzoek. Mensen kunnen dus niet de diagnose trypofobie of fobie voor gaatjes krijgen door een arts of psycholoog. Maar dit betekent niet dat je de angst niet serieus moet nemen. Volgens onderzoek leidt maar liefst 1 op de 10 mensen aan deze fobie en veel mensen, vooral de jongere generatie, hebben er last van.
Hoe herken ik trypofobie?
Aangezien trypofobie nog relatief onbekend is, en het niet is opgenomen in het DSM-handboek, kan het lastig zijn om de fobie te herkennen. Het wordt voornamelijk gekenmerkt door een intense angst die opkomt wanneer je de gaatjes ziet.
Dit zijn veel voorkomende symptomen:
- Zweten
- Benauwdheid
- Trillen
- Duizeligheid
- Misselijkheid
- Gevoel dat je moet flauwvallen
- Kippenvel
- Walging
- Hartkloppingen
- Oncomfortabel gevoel
- Jeuk
De intensiteit van deze symptomen verschilt per persoon. De een kan zijn angst goed onderdrukken terwijl de ander helemaal in paniek raakt. Weet je niet zeker of je een fobie voor kleine gaatjes hebt? Je kunt het vrij gemakkelijk testen door naar foto’s van gaatjes te zoeken. Als je de term trypofobie intypt op Google vind je een hoop voorbeelden. Als je een onprettig gevoel krijgt, of misschien zelfs een afkeer voelt, heb je waarschijnlijk trypofobie.
Waar komt deze fobie voor gaatjes vandaan?
En dan de hamvraag waar veel onderzoekers zich de laatste jaren over hebben gebogen: waar komt de fobie voor gaatjes vandaan? Helaas is het antwoord nog niet bekend en blijft het nog steeds speculeren.
Sommige onderzoekers zeggen dat het te maken heeft met de evolutie. De gaatjes zouden namelijk kunnen lijken op bepaalde besmettelijke ziektes. Bij de pokken, mazelen en tyfus ontstaan namelijk kleine gaatjes op de huid. Dus de wetenschappers zeggen eigenlijk: als je trypofobie hebt, ben je bang om besmet te raken met een ziekte. [2]
Anderen zeggen weer dat mensen met trypofobie bang zijn voor levensgevaarlijke dieren. De gaatjes patronen lijken namelijk om de patronen die spinnen, slangen en schorpioenen op hun lichaam hebben. [1] Ook kunnen de nare gevoelens ontstaan omdat je bang bent dat er iets uit de gaten kan kruipen. Wat de exacte oorzaak is voor de fobie voor gaatjes blijft dus nog onduidelijk.
Trypofobie behandelen
Het plotseling geconfronteerd worden met kleine gaatjes, zoals in de schuim van cappuccino of in kleine luchtgaatjes in pannenkoeken, kan voor veel ongemak zorgen. Toch kunnen mensen met trypofobie vrij normaal het dagelijks leven door. De gaatjes zijn namelijk relatief makkelijk te vermijden.
Merk je dat je vaak wordt geconfronteerd met je fobie voor gaatjes? Dan kan dit heel vervelend zijn. Soms kunnen er zelfs paniekaanvallen ontstaan. Gelukkig bestaat er een behandelmethode. Psychologen zetten vaak exposure therapy in om de angst te verminderen.
Exposure therapy houdt in dat je langzaam maar zeker steeds meer wordt geconfronteerd met je angst. In dit geval betekent het dat je naar foto’s of objecten met patronen van gaatjes gaat kijken. Eerst doe je dit maar enkele seconden, maar dit bouw je steeds verder op. Natuurlijk doe je dit in het bijzijn van een specialist en ben je altijd veilig. Daarnaast helpt een psycholoog je bij het achterhalen van de oorzaak van je angst. Soms ontstaat de angst namelijk door een traumatische ervaring.
Van je fobie voor gaatjes afkomen?
Denk je dat jij een fobie voor gaatjes hebt? En wil je hier graag vanaf komen? Wij bieden een toegankelijke en laagdrempelige manier van psychologische hulp. Onze psychologen werken via het internet en kunnen je waar en wanneer je maar wilt te woord staan. Als je je angst onder ogen wilt komen, begeleiden wij je er stap voor stap doorheen. We zijn altijd dichtbij. Start vandaag nog met een gratis en vrijblijvende kennismaking.
Veelgestelde vragen over fobie voor gaatjes (trypofobie):
Is er een trypofobie test?
Er is geen officiële test om trypofobie vast te stellen. Dit komt doordat het niet is opgenomen in het DSM-handboek. Wel kun je online naar foto’s zoeken van kleine gaatjes en jouw reactie hierop testen.
Waarom heb ik een fobie voor gaatjes?
Wetenschappers hebben de oorzaak van een fobie voor gaatjes onderzocht, maar zijn er nog niet over uit waarom mensen deze angst ervaren. Het kan bijvoorbeeld zijn dat je de gaatjes associeert met een levensgevaarlijk dier, zoals een spin of slang, of dat je het vergelijkt met een besmettelijke ziekte. Ook kan het voortkomen uit een traumatische ervaring.
Is trypofobie gevaarlijk?
Nee, trypofobie is niet gevaarlijk en zorgt niet voor gevaarlijke symptomen. Het zorgt alleen voor ongemak, angst en afkeer. In het ernstige geval kan het ervoor zorgen dat je bepaalde situaties of objecten gaat vermijden om geen angst te voelen.
Bronnen:
[1] Cole, G. G., & Wilkins, A. J. (2013). Fear of Holes. Psychological Science, 24(10), 1980–1985. https://doi.org/10.1177/0956797613484937
[2] Tom R. Kupfer, An T. D. Le. Disgusting clusters: trypophobia as an overgeneralised disease avoidance response. Cognition and Emotion, 2017; 1 DOI: 10.1080/02699931.2017.1345721