Bij een sollicitatiegesprek, een eerste date of het ontmoeten van de ouders van je nieuwe vlam: de eerste indruk telt. Dat dit niet voor niets een cliché is, heeft onderzoek aangetoond. We zijn ontzettend goed in het razendsnel beoordelen van een ander. Hoe doen we dat en hebben we er invloed op?
Een eerste indruk vormen
Binnen 0,2 seconden hebben we de anders fysieke aantrekkelijkheid beoordeeld. En binnen twee seconden weten we of iemand veilig is of een gevaar vormt.[1] Een volledige eerste beoordeling hebben we binnen dertig seconden klaar.[2] Handig, want zo kunnen we snel beslissingen maken die ons vooruit helpen of tegen gevaar beschermen. De eerste indruk is dus een evolutionaire uitvinding.
Thin slicing
De informatie waar we onze eerste indruk op baseren wordt in de psychologie een thin slice genoemd.[3] Vaak kunnen we zelf helemaal niet meer navertellen waarom we iemand op een bepaalde manier hebben beoordeeld, maar onderzoek wijst uit dat die thin slice uit allerlei gedetailleerde visuele en verbale informatie bestaat. Gek genoeg blijken stereotypen en culturele normen en waarden helemaal niet zo’n grote rol te spelen. We letten in plaats daarvan veel meer op onopvallende kenmerken, zoals oogbewegingen, gezichtstrekken, handgebaren en houding.[4]
Accuraatheid eerste indruk
Uit een bekend onderzoek van Nalini Ambady en Robert Rosenthal blijkt bovendien dat onze eerste indruk in de meeste gevallen correct is. Deze onderzoekers lieten studenten drie clips van tien seconden van een hoorcollege zien en vroegen de studenten naar hun eerste indruk van de professor. Die indruk bleek grotendeels overeen te komen met de beoordelingen van studenten die de professor al langer kenden.
‘These findings demonstrate the wealth of information conveyed in thin slices of behavior and the unexpected accuracy of judgments based on these slices.’[5]
Dat beaamt ook Roos Vonk, auteur van het boek De eerste indruk. Al die kleine stukjes informatie zijn ongelofelijk veelzeggend. Zo zegt iemands uiterlijk ook iets over diens gezondheid. De manier van bewegen en mimiek vertelt ons een hoop over gevoelens en gedachten. En gedrag en taalgebruik zegt veel over iemands persoonlijkheid.[6]
Het belang van de eerste indruk
Omdat we het zo vaak meteen bij het rechte eind hebben, raad Malcolm Gladwell ons – in het boek Blink – aan die eerste indruk serieus te nemen. We verspillen vaak veel tijd door rationeel over een persoon na te denken, terwijl onze eerste indruk vaak niet meer verandert. En als dat al wel zo is, heeft ons rationele brein het vaker fout.[7]
Eerste indruk verandert niet
De eerste indruk is dus ook belangrijk omdat we er maar moeilijk weer vanaf komen. Als je eenmaal hebt geconstateerd dat iemand arrogant is, dan interpreteer je volgend gedrag ook eerder als arrogant. Hierdoor wordt je eerste indruk van de ander bevestigd en versterkt.[8]
Een goede eerste indruk maken
Fronsen, met je handen friemelen en naar beneden staren gaan je geen goede eerste indruk opleveren. Wat wel? De volgende eigenschappen en gedragingen worden over het algemeen positief beoordeeld:[9]
- (glim)lachen
- een open houding
- ontspannen rondlopen
- het eigen bovenlichaam aanraken
- de perfecte handdruk geven
Deze tips kunnen je wellicht een handje helpen als je die eerste indruk hard nodig hebt, maar volgens Vonk hebben we er bijzonder weinig aan. Omdat die eerste thin slice barstensvol informatie zit, is het volgens haar onmogelijk die informatieoverdracht bewust te controleren of te manipuleren.[10] Gewoon jezelf blijven, dus – dat is ook niet voor niks een cliché.
Kan je nog hulp gebruiken? Neem dan contact op met onze relatietherapeut.
Veel gestelde vragen over eerste indrukken:
Klopt onze eerste indruk?
Ja, onze eerste indruk van een ander klopt bijna altijd. We baseren onze eerste indruk op een zogenaamde thin slice van informatie, bestaande uit allerlei details, zoals uiterlijk, mimiek en gedrag. Die details vertellen ons zoveel over de ander dat we vaak een correcte eerste indruk krijgen!
Hoe kan je een goede eerste indruk maken?
Glimlachen, een open houding aannemen en de perfecte handdruk geven helpen je ongetwijfeld een handje. Toch is het onmogelijk de eerste indruk die je achterlaat volledig te controleren. De ander kan binnen enkele seconden zoveel informatie over jou verwerken en beoordelen – dat kun je niet bewust manipuleren.
Hoe snel vormen we een eerste indruk?
We hebben al binnen een paar seconden een eerste indruk van een ander. Sterker nog, binnen 0,2 seconden hebben we bepaald of de ander fysiek aantrekkelijk is. Na een halve minuut hebben we een oordeel gevormd dat in de meeste gevallen correct en blijvend is.
Bronnen:
[1] R. Vonk (2017). De eerste indruk. Van Haren Publishing.
[2] N. Ambady & R. Rosenthal (1993). ‘Half a minute: Predicting teacher evaluations from thin slices of nonverbal behavior and physical attractiveness’, Journal of Personality and Social Psychology 64(3), pp. 431-441. Via: APA PsycNet.
[3] N. Ambady & R. Rosenthal (1992). ‘Thin slices of expressive behavior as predictors of interpersonal consequences: A meta-analysis’, Psychological Bulletin 111(2), pp. 256-247. Via: APA PsycNet.
[4] N. Ambady & R. Rosenthal (1993). ‘Half a minute: Predicting teacher evaluations from thin slices of nonverbal behavior and physical attractiveness’, Journal of Personality and Social Psychology 64(3), pp. 431-441. Via: APA PsycNet.
[5] N. Ambady & R. Rosenthal (1993). ‘Half a minute: Predicting teacher evaluations from thin slices of nonverbal behavior and physical attractiveness’, Journal of Personality and Social Psychology 64(3), pp. 431-441. Via: APA PsycNet.
[6] R. Vonk (2017). De eerste indruk. Van Haren Publishing.
[7] M. Gladwell (2007). Blink: The Power of Thinking Without Thinking. Little, Brown.
[8] Verken je geest (2018, 14 september). Onze eerste indrukken: het beginpunt van elke relatie. Via: Verkenjegeest.com.
[9] Tijdwinst.com (2021, 15 juni). De bizarre wetenschap achter de 1e indruk (en hoe je een goede maakt). Via: Assertief.nl; N. Ambady & R. Rosenthal (1993). ‘Half a minute: Predicting teacher evaluations from thin slices of nonverbal behavior and physical attractiveness’, Journal of Personality and Social Psychology 64(3), pp. 431-441. Via: APA PsycNet.
[10] R. Vonk (2017). De eerste indruk. Van Haren Publishing.