Als kind was je bang om zonder je ouders te zijn. Alles voelde onveilig en tijdens een avondje logeren bij een vriendje wilde je eigenlijk maar één ding: zo snel mogelijk naar huis. Veel kinderen krijgen te maken met verlatingsangst. Maar diezelfde verlatingsangst komt ook veel voor bij volwassenen. Nog heel vaak zelfs.
4 op de 10 Nederlanders hebben angst. [1] En hier zitten ook een hoop mensen met verlatingsangst bij. Het hoeft geen impact te hebben, maar in sommige situaties is het wel degelijk vervelend voor jezelf, je partner of andere relaties.
Wat is verlatingsangst?
We noemden net een simpel voorbeeld van verlatingsangst tijdens de kindertijd. Je was bang om zonder je ouders te zijn en wilde altijd zo snel mogelijk terug naar huis. Maar hoe uit het zich als je volwassen bent?
Als je verlatingsangst hebt, ben je bang om verlaten te worden door personen die dichtbij je staan. Dit kunnen je ouders zijn, maar ook je partner, kinderen of goede vriendin. Deze angst, die soms wel als kinderlijk wordt gezien, komt voor op alle leeftijden. Bij veel mensen is de angst om alleen gelaten te worden echter al ontstaan in de kindertijd.
Angst om verlaten te worden, wordt erkend als een officiële angststoornis en staat in het DSM-5 handboek. Het wordt soms ook wel een separatieangst genoemd.
Oorzaak verlatingsangst
Verlatingsangst ontstaat vaak al in de kindertijd door problemen met de hechting tussen het kind en de ouders of verzorgers. Er zijn verschillende soorten hechtingsproblemen. Zo kan het bijvoorbeeld zo zijn dat jouw ouders veel weg waren toen je jong was. Of misschien was een van je ouders helemaal niet meer in beeld. Hierdoor heb je als kind niet alle aandacht of bevestiging gekregen die je nodig had. Hechtingsproblemen kunnen voor verlatingsangst zorgen. Je bent namelijk bang om (weer) iemand te verliezen.
Verlatingsangst is bij veel mensen al in hun jeugd ontstaan, maar dit hoeft niet bij iedereen het geval te zijn. Het kan ook ontstaan door een ingrijpende gebeurtenis, zoals een overlijden in de familie, een ongeluk of een nare situatie in je vorige relatie. Een relatiebreuk of overspel kan een traumatische gebeurtenis zijn geweest waardoor er een angst om verlaten te worden is ontstaan.
Symptomen van verlatingsangst bij volwassenen
Verlatingsangst hoeft geen negatieve effecten te hebben. Veel mensen hebben er geen last van. Toch is er ook een groep mensen die wel symptomen ervaart. Soms zo erg dat ze een grote invloed hebben op het dagelijks leven.
Dit zijn veelvoorkomende symptomen bij volwassenen. Vaak ervaar je meerdere klachten en houden deze langer dan 6 maanden aan.
- Je bent bang om alleen te zijn
- Je hebt veel bevestiging nodig
- Je wilt de ander claimen
- Je voelt je niet goed als je zonder diegene bent
- Je maakt je veel zorgen over de ander
- Je kunt erg jaloers worden
- Je hebt regelmatig nachtmerries over dat je verlaten wordt
- Je kunt er letterlijk ziek van worden als je zonder diegene bent
- Je wilt niet weg van huis omdat je dan zonder je geliefde bent
Niet alleen heeft de angst om verlaten te worden impact op je eigen welzijn, ook op die van partners of dierbaren.
Verlatingsangst in een relatie: hoe uit het zich?
Verlatingsangst komt veel voor in relaties. Je bent bang dat de ander je verlaat om wat voor reden dan ook. Deze angst heeft een grote impact op jezelf. Je hebt buikpijn als de ander weg is en wilt het liefst dag en nacht bij hem of haar zijn. Maar ook kan je partner last hebben van jouw angst. Mensen met angst om verlaten te worden, zoeken vaak veel bevestiging. Vragen als “Hou je nog wel van me?” of “Ga je echt niet vreemd?” worden elke week wel gesteld. Dit is natuurlijk niet erg, maar het kan vervelend worden als je deze vraag meerdere malen krijgt en iedere keer hetzelfde antwoord geeft.
Daarnaast gaat verlatingsangst soms samen met jaloers of claimend gedrag. De ander mag bijvoorbeeld niet meer met vrienden afspreken of je wilt zijn/haar telefoon controleren. Bovendien voel je je afgewezen als de ander niet doet wat jij vraagt. Deze acties kunnen er op den duur voor zorgen dat datgene gebeurt waar je zo bang voor was: hij/zij verlaat je.
Dit betekent echter niet dat je als single geen verlatingsangst kunt hebben. Angst om je ouders of kinderen te verliezen komt ook vaak voor.
Verschil bindingsangst en verlatingsangst
Aan de ene kant heb je verlatingsangst, en aan de andere kant staat bindingsangst. Bindingsangst omschrijven we als de angst om afgewezen te worden. Het is een opzichzelf staand fenomeen, maar het lijkt op verlatingsangst. Mensen met bindingsangst zijn diep van binnen ook bang om verlaten te worden.
Een verschil tussen beide angsten is dat iemand met bindingsangst er alles aan doet om niet gekwetst te worden. Ze gaan geen serieuze relaties aan en houden partners op afstand. Iemand met verlatingsangst gaat juist wel relaties aan en is niet goed in alleen zijn. Zij willen altijd in contact staan met de ander en zijn op zoek naar emotionele verbintenis.
Wist je dat iemand die bang is om verlaten te worden een partner met bindingsangst aantrekt en andersom? Je kent het vast wel; opposites attract.
Verlatingsangst behandelen
Herken je signalen van verlatingsangst bij jezelf? Of denk je misschien dat je partner ermee te maken heeft? We hebben goed nieuws: het is heel goed te behandelen. De eerste stap is het erkennen van je angst. Vervolgens is het goed om op zoek te gaan naar de oorzaak. Is er bijvoorbeeld iets gebeurd in een vorige relatie? Of komt het door gebeurtenissen in je jeugd? Omdat het best confronterend kan zijn om dit uit te zoeken, kun je hulp vragen van een psycholoog.
Bij verlatingsangst wordt vaak cognitieve gedragstherapie ingezet. Deze vorm van therapie is effectief bij het behandelen van angststoornissen en focust zich op het herkennen en veranderen van negatieve gedachten. Maar ook andere vormen van therapie, zoals schematherapie of relatietherapie kunnen helpen bij het overwinnen van jouw angst.
Therapie bij angst om verlaten te worden
Wil je verlatingsangst overwinnen? Het kan een drempel zijn om hulp te zoeken, dat snappen onze psychologen al te goed. Daarom maken wij het makkelijker om psychologische hulp te krijgen. Er is geen wachtlijst en je krijgt altijd een behandeling op maat. Bovendien hoeft er geen officiële diagnose te zijn om bij ons terecht te kunnen.
Wil je meer weten over onze werkwijze? Of heb je vragen over hoe we verlatingsangst behandelen? Stel al je vragen tijdens een gratis kennismaking. We bieden ook therapie voor bindingsangst.
Veelgestelde vragen over verlatingsangst:
Is verlatingsangst een trauma?
Verlatingsangst is geen trauma, maar een angststoornis. Het kan wel worden veroorzaakt door een traumatische gebeurtenis, zoals een overlijden, ongeluk, relatiebreuk, overspel of iets anders.
Kan angst om verlaten te worden vanzelf overgaan?
Het kan vanzelf overgaan met de juiste aanpak. Door op zoek te gaan naar de oorzaak van je angst en erover te praten kan de angst verminderen of zelfs helemaal verdwijnen. Vind je het lastig om het zelf te overwinnen? Dan kan een psycholoog gespecialiseerd in angst je hierbij helpen.
Welke behandelingen helpen bij angst?
Er zijn verschillende behandelingen effectief bij angst, zoals cognitieve gedragstherapie (CGT), schematherapie, relatietherapie en mindfulness therapie. Er wordt altijd eerst gekeken welke therapie het beste bij jouw situatie past.
Bronnen:
[1] Centraal Bureau voor de Statistiek. (2024, 10 september). 4 op de 10 Nederlanders hebben angst- of depressiegevoelens. Centraal Bureau Voor de Statistiek. https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2024/37/4-op-de-10-nederlanders-hebben-angst-of-depressiegevoelens