Psychiatrie is volgens het Amsterdam UMC het vakgebied dat zich richt op diagnostiek en de behandeling van psychiatrische aandoeningen. [1] Wanneer iemand een psychiatrische aandoening heeft, verstoort dit het dagelijks leven en kan het nodig zijn om een behandeling te ondergaan om klachten te verminderen. Deze behandeling vindt vaak plaats bij een psychiater, maar welke soorten psychiatrie zijn er in Nederland?
Verschil psychiatrische en psychische problemen
Je hebt het misschien wel gemerkt, maar de termen psychiatrische en psychische problemen worden soms door elkaar gebruikt. Betekenen ze dan ook hetzelfde? Er is geen groot verschil tussen deze twee termen, maar ze zijn ook niet helemaal hetzelfde.
Als we het hebben over psychiatrische problemen, bedoelen we problematiek die het dagelijks leven verstoort en waarbij er een behandeling nodig is, soms in combinatie met medicijnen. Vaak zorgt deze problematiek ook voor lichamelijke klachten. [2] De term psychische problemen is iets breder, omdat hier ook klachten bij vallen die niet per sé onder een psychiatrische stoornis vallen. Denk bijvoorbeeld aan somberheid door liefdesverdriet of buikpijn door spanning. Voor deze psychische problemen is geen behandeling nodig met medicijnen.
Omdat onderscheid maken tussen psychiatrische en psychische problemen niet altijd makkelijk is, zie je de term ‘psychische problemen’ vaker voorbij komen. Dit komt doordat deze term iets ruimer is.
Soorten psychiatrie
Psychiatrie is een verzamelnaam voor het diagnosticeren en behandelen van mensen met psychiatrische aandoeningen. In Nederland maken we voornamelijk onderscheidt tussen drie soorten psychiatrie:
- Kinder- en jeugdpsychiatrie: voor kinderen en jongeren.
- Volwassenenpsychiatrie: voor volwassenen.
- Ouderenpsychiatrie: voor ouderen vanaf ongeveer 67 jaar.
In de drie soorten psychiatrie ligt de focus op het onderzoeken en behandelen van kinderen, jongeren, volwassenen en ouderen met ernstige psychische klachten en psychiatrische aandoeningen. Het doel is om het psychisch lijden te verlichten.
Naast deze drie categorieën kan er ook sprake zijn van acute psychiatrie. Deze vorm van psychiatrie is bedoeld voor mensen met een (dreigende) psychiatrische crisis. Ingrijpen op korte termijn is noodzakelijk om escalatie of gevaar door psychische problemen te voorkomen. [3]
Soorten psychiatrische aandoeningen
Alle psychiatrische aandoeningen zijn vastgesteld in het DSM handboek (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders). Bij elke bekende psychische aandoening wordt een lijst met symptomen beschreven waar de patiënt aan moet voldoen voordat er een diagnose gesteld kan worden.
Er zijn veel verschillende psychiatrische aandoeningen, maar de meest bekende zijn onder andere stemmingsstoornissen, angststoornissen en psychotische stoornissen. Hieronder noemen we een aantal voorbeelden:
- Verslavingen
- Depressie
- Persoonlijkheidsstoornis
- ADHD
- Autisme
- Schizofrenie
- Psychose
- Dwangstoornis
Veelgestelde vragen over psychiatrie:
Wat zijn de meest voorkomende psychische stoornissen?
Volgens cijfers van het Trimbos Instituut zijn de meest voorkomende psychische stoornissen in Nederland angststoornissen, stemmingsstoornissen en depressieve stoornissen. Vind hier de top 10 meest voorkomende psychische stoornissen in Nederland. [4]
Wat is het verschil tussen een psychiater en een psycholoog?
Het belangrijkste verschil tussen een psychiater en een psycholoog is dat een psychiater medicijnen mag voorschrijven en een psycholoog niet. Een psychiater heeft geneeskunde gestudeerd en heeft zich daarna gespecialiseerd in psychiatrie. Een psycholoog heeft psychologie gestudeerd en is geen arts.
Welke verschillende soorten GGZ zijn er?
Binnen de GGZ maken we onderscheid tussen verschillende soorten hulp. Bij lichte psychische klachten kun je terecht bij de huisarts of praktijkondersteuner GGZ. Kan de huisarts of praktijkondersteuner jouw klachten niet behandelen? Dan word je doorverwezen naar een psycholoog binnen de basis GGZ. Complexe of zeldzame problemen worden behandeld binnen de gespecialiseerde GGZ, vaak bij een psychiater. [5]
Bronnen:
[1] Amsterdam UMC. Psychiatrie https://www.amsterdamumc.nl/nl/psychiatrie/home.htm
[2] Mentaal Beter. (2019, 9 juli). Wat is het verschil tussen psychische en psychiatrische problemen? – Mentaal Beter. https://mentaalbeter.nl/faq/wat-is-het-verschil-tussen-psychische-en-psychiatrische-problemen/
[3] Spoed/crisis: acute psychiatrie. (2025, 22 januari). GGz Centraal. https://www.ggzcentraal.nl/acute-psychiatrie/#:
[4] Castagna, G. (2022). Cijfers psychische gezondheid. Trimbos-instituut. https://www.trimbos.nl/kennis/cijfers/psychische-gezondheid-ggz/
[5] Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. (2023, 20 december). Geestelijke gezondheidszorg (ggz) en de zorgwetten. Psychische Klachten | Regelhulp – Ministerie van VWS. https://www.regelhulp.nl/onderwerpen/psychische-klachten/wetgeving